| 2011 |
| 16-01-2011 - “Het Boeddhisme in dialoog met psychologie, godsdienst en ethiek”: Han de Wit. |
| Dr. Han F. de Wit, Dr. Han F. de Wit is als godsdienstpsycholoog en grondlegger van de con-templatieve psychologie nauw betrokken bij de interreligieuze dialoog. Hij is opgeleid en gemachtigd de boeddhistische leer en haar meditatiebeoefening te onderrichten. Hoewel het Boeddhisme in het Westen aan populariteit wint en er tal van klassieke teksten uit deze traditie in vertaling verschijnen,is het niet eenvoudig om daarin de weg te vinden naar antwoorden op vragen ,die nu voor ons essentieel zijn. Han de Wit gaat vanuit de psychologie en psychotherapie en vanuit de christelijke en humanistische tradities in op deze vragen. Maar ook vragen over ons concreet,dagelijks bestaan, vragen over goed en kwaad,over levenswijsheid en verbinding, over levensvreugde en lijden. |
| 13-02-2011 - “De Islam over mens en medemens”: Shaikha – Sajidah Abdus Sattar. |
| Sajidah Abdus Sattar, heeft in Londen de Islam bestudeerd en is publiciste, voormalig secretaris van de Nederlandse Moslim Raad en regionaal leidster (Shaikha) van de internationale Nimatullahi Soefi Orde in Nederland. Vaak wordt de Islam gezien als een religie van louter regels, die alles wat warm en menselijk is verdringen. In de lezing zal duidelijk worden gemaakt hoe de Islam inspireert tot menselijkheid. Ook komen oude tradities van ridderlijkheid en spiritualiteit aan de orde – tradities die tot nu toe onderbelicht bleven. |
| 06-03-2011 - “De reis van doctor Faust door 500 jaar Cultuurgeschiedenis”: Pieter Steinz. |
| Pieter Steinz studeerde Oude Geschiedenis en Engelse taal- en letterkunde, is chef Boeken bij NRC Handelsblad en publicist. Zijn oeuvre is omvangrijk en veelzijdig, van litteratuur en oude geschiedenis tot film en popmuziek. Dodenbezweerder, sterrenwichelaar, alchemist – Johannes Faust (1480-1540) was van alle markten thuis. Maar zijn pact met de duivel was wat hem tot één van de geliefdste personages in het theater en in de literatuur maakte. Een levenslange fascinatie voor deze Duitse magiër zette Pieter Steinz aan tot een reis door de tijd en door Europa, op zoek naar de ziel van Faust. In zijn boek ‘De duivelskunstenaar’ doet hij daar verslag van. Wat weten we van zijn leven? In welke Nederlandse kastelen spookte hij rond? Waarom lieten zoveel schrijvers en kunstenaars zich door hem inspireren? Hoe werd hij misbruikt door dominees, patriotten, communisten en nazi’s? En wat heeft hij ons vandaag nog te zeggen? |
| 20-03-2011 - "De hondendrol en de heilige. Over waarden, leegte en heilig enthousiasme”: Sytze Ypma, |
| Sytze Ypma is predikant, godsdienstpsycholoog, publicist en schrijver van het boek ‘Geloven als antidepressivum’. Aan a-sociaal gedrag ergeren Nederlanders zich het meest. Meer dan 90% van de Nederlanders vindt anderen egocentrisch volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau. We leven in een cultuur waarin beschaving op het spel staat. Sytze Ypma ziet depressie als een beschavingsziekte. Ook jongeren lijden daar onder, door bijvoorbeeld depressief of verslaafd te worden. Hoe kunnen we daar op antwoorden? Door te zoeken naar wat ons tot beschaafde wezens maakt? Zijn dat morele spelregels of gaat daar iets aan vooraf ? Anders gezegd: Hoe hervind je enthousiasme en ontsnap je aan de leegte van het bestaan? Want een volk zonder visioenen gaat ten onder, wordt er gezegd. Datzelfde geldt voor een volk zonder waarden. Hoe kunnen we de kernwaarden van onze cultuur vertalen naar onze tijd? Hoe realiseren we in onze samenleving morele opvoeding en krijgen jongeren weer perspectief en ‘visioenen’? |
| 30-10-2011 - "De teloorgang van het gemeenschapsdenken in de politiek": Paul van Seters. |
| Prof.dr. Paul van Seters is hoogleraar globalisering en duurzame ontwikkeling aan de Universiteit van Tilburg. Hij studeerde in Amerika met de socioloog Etzioni, die het gemeenschapsdenken ontwikkelde en Balkenende inspireerde. Hij heeft het werk van Etzioni in Nederland bekend gemaakt. “De Kracht van Nederland zit in de 16 miljoen inwoners die ons land kent “ , daarbij “past niet een overheid die (mensen) in de weg loopt “. Uitspraken uit de troonrede die duidelijk maken dat het bij het kabinet Rutte gaat om het individu en vooral om zijn activiteiten binnen de economie. Het vorige kabinet (kabinet Balkenende) kende een geheel andere benadering nl. aandacht voor de maatschappelijke verbanden, voor samenwerking en oog voor elkaar. Paul van Seters vindt het ontbreken van aandacht voor de sociale samenhang een ernstig gemis. Eerst is er de samenleving en dan pas het individu. Individu ben je door te leven in gemeenschappen, in gezin, school, je werk, je land. Wat betekent dit voor de samenleving, haar kracht om problemen aan te pakken wanneer allerlei maatschappelijke verbanden de steun van de overheid verliezen? |
| 27-11-2011 - "De rol van het onderwijs in de opvoeding tot verantwoordelijkheid": Jack van Praag. |
| Ir. Jack van Praag is partner bij Mission Matters een adviesbureau dat bedrijven helpt om hun prestaties te verbeteren. Zijn focus ligt op het zien van de mogelijkheden,waarbij hij er vanuit gaat dat ieder individu het verschil kan maken. Samen met Rabbijn A. Soetendorp heeft hij de stichting Dag van Respect opgericht. Wij leven in een tijdvak waarin wij als individu steeds meer en sneller keuzes kunnen en vaak moeten maken. Door technologische ontwikkelingen is er steeds meer informatie en kennis toegankelijk als basis voor beslissingen en media spelen hierbij een belangrijke rol. De samenleving is complexer dan voorheen en mensen zijn veelal onderdeel van verschillende subculturen… Tot ver in de jaren tachtig waren Informatie en keuze mogelijkheden beperkt. Je behoorde tot 1 groep of “bloedgroep” en het was duidelijk wat daar de geldende opvattingen waren ten aanzien van meningen en gedrag. Er is een nieuwe maatschappij ontstaan met nieuwe mogelijkheden en bedreigingen voor onze kwaliteit van samenleven. |
| 18-12-2011 - "Het mysterie van de ziel": Peter Liefhebber. |
| Naast journalist en schrijver was Peter Liefhebber ook een bekend kunstcriti-cus. Willem Nijholt schrijft: Peter Liefhebber is integer, betrouwbaar en wijs, hij kan meesterlijk vertellen. Hoe die man Shakespeare’s toneelwerk heeft geanalyseerd en uitlegt……Had ik zijn kennis maar gehad toen ik in de Storm speelde. De maatschappij verandert constant en steeds sneller met overweldigend veel nieuwe mogelijkheden, keuzes voor onszelf en voor de kwaliteit van samenleven. Daarom beperken we ons meestal tot ons lichaam, het welzijn van onze ziel komt tekort. In de wetenschap is 96 % van alle verschijnselen nog niet geduid, zo stelt de president van de K.N.A. van Wetenschappen. Duidelijk is, dat we nog heel veel niet weten. Het belang van de mens is te leven, op de aarde met het lichaam en naar bo-ven met de ziel of de uitstraling daarvan. Het lichaam is door de wetenschap in beeld gebracht; maar hoe krijgen we zicht op het mysterie van de ziel? |
| 2012 |
| 12-02-2012 - "Zen in hedendaags perspectief: Over verlichting en moraal": André van der Braak. |
| Prof. dr. André van der Braak is hoogleraar ‘Boeddhistische filosofie in dialoog met andere levensbeschouwelijke tradities’. Hij studeerde klinische psychologie en vergelijkende wijsbegeerte en studeerde in 1986 af op Nietzsche en het Boeddhisme. Naast hoogleraar is hij ook zenleraar. Het aantal mensen dat zich in Nederland met boeddhisme bezighoudt, neemt sterk toe, ook onder jonge mensen. In het Westen is sprake van een zingevingscrisis. We kunnen niet meer op de klassieke manier over God praten en moeten nieuwe vormen vinden om aan onze religieuze verlangens tegemoet te komen. Het boeddhisme kan daar bij helpen, omdat het geen transcendente godheid kent. Het kan de leemte vullen die de ontkerkelijking heeft geslagen. Deze lezing gaat over de manier waarop het boeddhisme, en met name Zen, een bijdrage kan leveren aan de Nederlandse samenleving door een nieuwe manier van denken aan te reiken over verlichting en moraal. |
| 18-03-2012 - "De Beeldvorming t.a.v. vreemdelingen en de omgang met de mensenrechten": Anton van Kalmthout. |
| Prof. dr. Anton van Kalmthout is emeritus hoogleraar straf- en vreemdelingenrecht aan de Universiteit van Tilburg en o.m. lid van het Committee for the Prevention of Torture. Vreemdelingen worden beschouwd als criminelen of gelukzoekers. Vluchtelingen zijn kostenposten, betekenen overlast. Onze regering wil eigenlijk alleen goed opgeleide vluchtelingen toelaten. Het ongenoegen in de samenleving vertaalt zich in angstgevoelens over criminaliteit en vreemdelingen. Het gevoel is dat Nederland onveiliger en crimineler wordt en dat onze grenzen wijd open staan. Maar cijfers tonen aan dat de grote steden steeds veiliger worden en er evenveel mensen weggaan als er in Nederland binnen komen. Geen van de politieke partijen spant zich in om dat te laten zien. |
| 15-04-2012 - "Het moreel besef als onderdeel van ons evolutionaire erfgoed": Jan van Hooff. |
| Prof. dr. Jan van Hooff. Van 1980 tot 2001 was hij hoogleraar ethologie en socioecologie aan de Universiteit Utrecht waar hij vooral studies deed naar de sociale communicatie, het sociaal gedrag en de sociale organisatie van dieren, in het bijzonder primaten zoals orang-oetans en chimpansees. Hij is lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. De jongste experimenten in de primatologie tonen aan, dat onze naaste familieleden elkaar wat gunnen, terwijl ze er zelf geen voordeel mee behalen. Zoogdieren kunnen genoegen beleven aan het helpen van anderen. Veel inzichten aangaande het moreel besef bij dieren zijn in de laatste jaren verworven uit het onderzoek aan chimpansees door de aan Emory University Atlanta verbonden bioloog Frans de Waal. Hij brengt zijn onderzoeksresultaten in verband met de inzichten van Charles Darwin volgens welke moraliteit zich heeft ontwikkeld uit sociale instincten. Doorschakelend op de inzichten van Frans de Waal is men in de evolutionaire biologie en de antropologie vrij algemeen tot de overtuiging gekomen, dat de voorlopers van homo sapiens enkele miljoenen jaren geleden de Darwinistische strijd om het bestaan met concurrerende humanoïden hebben gewonnen dank zij hun vermogen rekening te houden met de belangen van soortgenoten. |
| 28-10-2012 - "Het gedachtegoed van de Canadese filosoof Charles Taylor": Stijn Latré. |
| Dr. Stijn Latré heeft in 2008 zijn doctoraal studie en onderzoek aan de katholieke universiteit van Leuven op deze denkbeelden van Charles Taylor gericht! De laatste jaren is Stijn Latré als onderzoeksmedewerker verbonden aan het Centrum Pieter Gillis van de Universiteit in Antwerpen. De Canadese filosoof en wetenschapper Charles Taylor (1931) is één van de belangrijkste Engelstalige denkers van dit moment . Hij gaat in op zeer actuele maatschappelijke problemen en levert een belangrijke bijdrage aan het debat over religie en secularisatie in de Westerse wereld. Secularisatie heeft te maken met het omgaan met diverse religies, met atheisme en met alle andere opvattingen in de samenleving. Taylor beschrijft het moderne individualisme en het ontstaan van moreel pluralisme. |
| 18-11-2012 - "Misverstanden over Machiavelli"; Paul van Heck. |
| Dr. Paul van Heck is hoofddocent Italiaanse letterkunde aan de Universiteit Leiden. Hij houdt zich met name bezig met de Italiaanse literatuur van de Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd. Niccolò Machiavelli is ongetwijfeld een van de bekendste politieke denkers in de Westerse cultuur. Ook wie zijn werk nooit echt gelezen heeft, meent niet zelden een zeker idee te hebben van zijn opvattingen. En het veronderstelde morele gehalte van die opvattingen is meestal bedenkelijk. Het naar hem genoemde machiavellisme wordt in een gezaghebbend naslagwerk getypeerd als “staatsleer van Machiavelli, die berust op de gedachte dat ook moreel afkeurenswaardige middelen, zoals moord, veroorloofd zijn om de macht van de regeerders te vergroten”, en in figuurlijke zin als “sluwe, gewetenloze staatkunde of onderneming (waarbij het doel de middelen heiligt)” (Van Dale, 13e uitgave, 1999). Maar in hoeverre is deze typering juist? |
