| 2003 |
| 09-02-2003 - "Publieke tranen. De drijfveren van de emotiecultuur" : Henri Beunders |
| De historicus Henri Beunders is hoogleraar geschiedenis van maatschappij, media en cultuur aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij schreef verschillende boeken, waaronder “Het volk verovert de media” (2001). Hij schrijft regelmatig opiniërende artikelen in dagbladen. Aangrijpende gebeurtenissen zoals de vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam en de moord op mensen als Joes Kloppenburg en Meindert Tjoelker leidden tot massale, publieke uitingen van verdriet. Nederland staat daarin niet alleen. Zelfs de Britten, getraind om onder alle omstandigheden een “stiff upper lip” te bewaren, verbaasden zichzelf en anderen met massale rouwbetuigingen na de dood van prinses Diana. Over dit verschijnsel spreekt Henri Beunders. |
| 09-03-2003 - "Vergrijzing" : Anton Duivenvoorden |
| Anton Duivenvoorden is verpleeghuisarts in verpleeghuis “De Riethoek” in Gouda. Ouder worden in een vergrijzende samenleving leidt tot nijpende vragen: wie gaat wie verzorgen nu het aanbod aan hulpverleners en de financiële middelen schaars worden? Hoe zullen we omgaan met het grijze gebied rondom het levenseinde in een tijd waarin steeds minder hoogbejaarden ten gevolge van ouderdom lijken te overlijden. Vergrijzing staat op de maatschappelijke en politieke agenda. |
| 13-04-2003 - "Mystieke inspiratie", de boodschap van Chagall : Anton Wessels |
| dr. Anton Wessels, emeritus hoogleraar in missiologie en godsdienstwetenschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij publiceerde veel over de Islam, en de verhouding tussen Islam en Christendom, waaronder Islam vragenderwijs (Amsterdam 2002). Ook schreef hij een boek over Vincent van Gogh: Een soort van Bijbel. Marc Chagall (1887 - 1985), de Russisch-Joodse schilder die een groot deel van zijn leven in Frankrijk woonde, werd wel "de dichter met de vleugels van een schilder" genoemd. Zijn inspiratie putte hij uit het jodendom, maar zijn kunst is ook rijk aan symbolen die zijn ontleend aan de Russische iconografie, de Byzantijnse kunst en de Russische volkskunst. Hij voelde zich thuis in zowel de christelijke en middeleeuwse als de hedendaagse kunst. Chagall wilde een kunst ontleend aan vele culturen De rode draad in het werk van Marc Chagall is de liefde: "In ons leven is er, net als op het palet van de schilder, maar één kleur die het leven zin geeft, de kleur van de liefde". Volgens Chagall zijn de schilderijen in het Museum van de Bijbelse boodschap in Nice "niet de droom van één bepaald volk, maar de droom van alle mensen". |
| 11-05-2003 - "De relatie tussen evangelie en politiek" : Willem Aantjes |
| Mr. Willem Aantjes, oud-fractieleider van de ARP en het CDA in de Tweede Kamer, had en heeft duidelijke ideeën over de relatie tussen evangelie en politiek. Velen staat zijn “Bergrede” uit de jaren zeventig van de vorige eeuw nog goed voor de geest. Ook nu nog blijft hij via Trouw en andere media meedoen aan de christen-democratische gedachtevorming. Buiten en binnen christelijke politieke partijen bestaan uiteenlopende inzichten over de relatie tussen evangelie en politiek. Biedt de bijbel of het evangelie houvast voor partijvorming en politiek handelen? En voor wie die vragen positief beantwoordt: wat voor opvattingen ontleen je daaraan dan? Want met de bijbel in de hand worden zowel “linkse” als “rechtse” politieke standpunten verdedigd. |
| 12-10-2003 - "Mystiek geloven" : Antoine Bodar |
| Antoine Bodar is plebaan van de kathedrale basiliek St. Jan in Den Bosch. Antoine Bodar studeerde onder meer geschiedenis, wijsbegeerte en theologie aan universiteiten in Amsterdam, Basel, Londen en Leiden. Hij doceerde vanaf 1978 kunstgeschiedenis en esthetica aan de Leidse universiteit. In 1992 werd hij tot priester gewijd in het bisdom Haarlem. Hij was tot 1996 pastor van de Krijtbergparochie in Amsterdam. Vervolgens verbleef hij enkele jaren in Rome. In maart van dit jaar volgde zijn benoeming in Den Bosch. Antoine Bodar schreef verschillende boeken, waaronder “Wandelen met de Heer” (1994) en “Het geheim van het geloof” (1996). |
| 34-12-2003 - "Kerstmis op ikonen" : Desiree Krikhaar |
| Mw. drs. Krikhaar is kunsthistorica, gespecialiseerd in de vroegchristelijke en byzantijnse kunst. Zij houdt lezingen, organiseert cursussen en kunstreizen en ze is lid van de keuringscommissie voor de grote antiekbeurzen in Nederland. In het Catharijneconvent in Utrecht stelde zij een expositie samen over ikonen uit het Novo Devicijklooster in Moskou. In ons land zijn ikonen een gewild verzamelobject, onder andere voor be-leggers. In de oosters-orthodoxe traditie zijn ikonen voorwerp van verering en daarmee belangrijke symbolen in de geloofsbeleving. Grote kloosters kenmerken zich door hun eigen ikonenstijl. Ook in de beleving van kerst verschillen Oost en West van elkaar: draait het in het Westen om de ge-boorte van Jezus, in het Oosten staat de komst van het Licht centraal. Dat komt ook op ikonen tot uitdrukking. |
| 2004 |
| 08-02-2004 - "De ideologie van Al-Qai'da" : Hans Jansen |
| Prof.dr. Hans Jansen is hoogleraar hedendaags islamitisch denken aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Sinds 11 september 2001 houdt het terroristische moslimnetwerk Al- Qai’da onder leiding van Osama Bin Laden de wereld in zijn greep. Aanvankelijk vocht de beweging in Afghanistan tegen de Sovjet-troepen, maar het strijdtoneel breidde zich uit en ook Israël en vooral de Verenigde Staten werden een belangrijk doelwit. In verschillende werelddelen zouden zich inmiddels cellen van Al-Qai’da bevinden, die op tal van plaatsen aanslagen op hun naam hebben, vooral tegen Amerikaanse doelen. Wie zijn deze mensen en wat drijft hen? |
| 14-03-2004 - "De toekomst van de verzorgingsstaat" : debat Saskia Noorman-den Uyl en Gerda Verburg |
| Saskia Noorman-Den Uyl (PvdA) en Gerda Verburg (CDA). Gespreksleiding Richard Matthijsse. Het tweede kabinet Balkenende brengt de overheidszorg terug tot een 'basisvoorziening' ten gunste van een grotere keuzevrijheid en verantwoordelijkheid van de burger. Met het huidige materiële welvaartsniveau geldt de dreiging van armoede nog maar voor een heel kleine groep burgers. De te ver doorgevoerde sociale zekerheid maakt mensen afhankelijk en onvrij en gaat gepaard met een uitdijende bureaucratie en te hoge kosten. Bovendien wankelt volgens minister De Geus het fundament van de verzorgingsstaat, de onderlinge solidariteit. Solidariteit is kwetsbaar als het te veel moet worden afgedwongen om het systeem betaalbaar te houden. 'Solidariteit is te lang uitgelegd als een reden om coulant te zijn tegen mensen die misbruik maakten van de sociale zekerheid' |
| 18-04-2004 - "Die Zauberflöte in psychologisch en historisch perspectief"" : Pierre Malotaux |
| Pierre Malotaux was als hoogleraar bedrijfsleer aan de Technische Universiteit van Delft verbonden in de periode 1968-1993. Ook reeds in de periode daarvoor gaf hij als organisatieadviseur de mens een centrale plaats in het onderzoek naar de problemen van leiding en organisatie. Hij werd daarbij onder meer geïnspireerd door het baanbrekende werk van de Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung. Het centrale thema in Mozart’s Zauberflöte wordt gevormd door de tegenstelling tussen het patriarchale en het matriarchale bewustzijn en de noodzaak die met elkaar te verzoenen in een nieuwe synthese. In die zin staan de hoofdpersonen uit deze opera (1791) ook vandaag nog model voor de grote en kleinere tegenstellingen van onze tijd. |
| 10-10-2004 - "In het spoor van de Katharen" : Hanny Alders |
| Hanny Alders begon haar loopbaan bij een Amerikaans reisbureau. Via zelfstudie verdiepte zij zich in de middeleeuwse geschiedenis. In 1987 debuteerde zij met een historische roman, “Non nobis”, over de ondergang van de Tempelorde. Andere historische romans volgden, waaronder “Jan van Scorel, een leven in schetsen” en “De volmaakte ketter”. In het zuiden van Frankrijk, in de Languedoc, leeft het verhaal van de Kat-haren voort, bijvoorbeeld in het gehucht Montaillou en op de berg Montségur. Wie waren die Katharen, de geweldloze “Goede Christenen”, wat bewoog hen en waarom werden zij door Rome zo hardnekkig vervolgd? |
| 21-11-2004 - "De gnosis: Een onderdrukte traditie in het vroege christendom" : Jacob Slavenburg |
| Drs. Jacob Slavenburg is cultuurhistoricus. Hij schreef veel boeken en arti-kelen over de gnosis, mystiek, spiritualiteit en het vroege christendom. Hij is medevertaler van de Nag Hammadi-geschriften. Het Griekse woord “gnosis” betekent: kennis of inzicht. De gnosis betreft de kennis van de samenhang tussen de mens en de kosmos, tussen de kosmos en God en tussen God en mens. Het is een kennis die niet aan te leren is, maar van binnenuit komt. De gnostiek is praktisch zo oud als het christendom, maar grijpt ook terug op oudere Griekse filosofen, zoals Plato. De katholieke kerk heeft de gnostiek vaak en bloedig bestreden, bijvoorbeeld in de vervolging van de Katharen. Wat is de gnosis, waarom werd het een onderdrukte traditie en waarom is de gnosis ook vandaag de dag nog alleszins het bestuderen waard? |
