| 2005 |
| 23-01-2005 - "Gouden regels: Nederlandse burgerdeugden in de 21ste eeuw" : James Kennedy |
| James Kennedy, hoogleraar nieuwste geschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, doet onderzoek naar de vraag hoe mensen en overheden hebben getracht, de daadkrachtige inzet voor het publieke belang te stimuleren, ook in maatschappijen waarin deze verslonsde. Nederland gold in de jaren zestig en zeventig als een land van pressiegroepen met hoge idealen, waarin vooral een passie voor het publieke welzijn wereldwijd centraal stond. Uit die periode is te leren wat de contouren zijn van de Nederlandse democratie en welke deugden golden als essentieel voor een goed mens en een goede samenleving. Hoe kunnen Nederlanders elkaar weer ter verantwoording roepen, met elkaar in debat gaan, elkaar vermanen en de opgeheven vinger voorhouden. Met andere woorden: wat zijn de deugden voor goed burgerschap en voor een goede samenleving? En hoe kunnen wij investeren in de publieke zaak en een einde maken aan de verwarring waarin we in Nederland verkeren? Dat zijn vragen die James Kennedy in zijn lezing aan de orde stelt. Prof.dr. James Kennedy is historicus en Amerikaan van Nederlandse origine. In maart 2004 aanvaardde hij het hoogleraarschap nieuwste geschiedenis aan de VU in Amsterdam. Over Nederland in de jaren zestig schreef hij “Nieuw Babylon in aanbouw”. |
| 20-02-2005 - "Amerikaanse buitenlandse politiek: strijd voor wereldorde of strijd tegen het kwaad" : Doeke Bosscher |
| Doeko Bosscher, hoogleraar eigentijdse geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Doeko Bosscher promoveerde in 1979 op het proefschrift Om de erfenis van Colijn. Hij besteedt in onderwijs en onderzoek veel aandacht aan de Verenigde Staten, waar hij anderhalf jaar als gastdocent college gaf. Van 1998 tot 2002 was hij rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen. In 2004 publiceerde hij een roman, Strandvondst. George W. Bush laat in zijn buitenlandse beleid zijn morele opvattingen een stevig woordje meespreken. En soms zet hij zijn woorden met militaire middelen kracht bij. In zijn inaugurele rede liet hij doorschemeren dat hij ook in zijn tweede ambtstermijn desnoods gewapenderhand zal interveniëren als dat de vrijheid en de democratie in de wereld ten goede komt. Dat vraagt om nadere uitleg. |
| 20-03-2005 - "Veranderend land" : Jos van der Lans. Met medewerking van muziekgroep "Eigenwijs" |
| Jos van der Lans, behorend tot dezelfde generatie als de leden van Eigenwijs, schreef in de jaren tachtig zijn doctoraalscriptie over Jeugdcultuur, provo en jongerenbeweging. In 2003 publiceerde hij “Lage landen hoge sprongen”, een boek over Nederland in de twin-tigste eeuw. Jos van der Lans is vanaf 1999 lid van de Eerste Kamer. Daarnaast is hij onder meer medewerker van Vrij Nederland, met name voor de opinierubriek “Branden-de kwesties” en medewerker van het Tijdschrift voor de Sociale Sector. Aansluitend aan de lezing leidt Pieter Schoonenboom, docent aan het Hoger Onderwijs voor Ouderen, een gesprek met enkele leden van het koor en Jos van der Lans. Ter gelegenheid van zijn twintigjarig bestaan voert muziekgroep Eigenwijs dit jaar in Gouda en enkele andere plaatsen de voor deze gelegenheid gemaakte muziektheater-productie “Veranderend Land” uit. |
| 23-10-2005 - "De speurtocht van meester Eckhart en Kierkegaard" : George Ingen Housz |
| George Ingen Housz is oud-medewerker van het Karmelitaans centrum voor spiritualiteit in Haarlem, waar hij een aantal jaren cursussen verzorgde over de middeleeuwse mysticus Meester Eckhart. Die blijkt in zijn denken over het wezenlijke in het leven en het handelen van de mens opmerkelijke overeenkomsten te hebben met de twintigste eeuwse filosoof Kierkegaard. |
| 13-11-2005 - "De sobere menselijkheid van Dietrich Bonhoeffer" : Kees Schuyt |
| Dr. Kees Schuyt is jurist en socioloog. Hij promoveerde op een proefschrift over “Recht, orde en burgerlijke ongehoorzaamheid”. Hij werkte aan de universiteiten van Nijmegen, Leiden en Amsterdam. Voor de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid schreef hij vorig jaar een rapport over normen en waarden. Hij was een aantal jaar, tot eind 1984, columnist bij de Volkskrant. Sinds begin dit jaar is hij lid van de Raad van State. Bonhoeffer is jong gestorven, kort voor het einde van de oorlog. Hij is bekend als slachtoffer van Nazi Duitsland, maar ook als theoloog die nog steeds in de belangstelling staat. Als hij de oorlog zou hebben overleefd, hoe zouden zijn leven en zijn theologische denkbeelden er dan hebben uitgezien? Kees Schuyt is van mening dat zijn theologische en ethische opvattingen goed aansluiten bij de huidige samenleving, met verantwoordelijkheid en vrijheid als kernbegrippen. |
| 2006 |
| 15-01-2006 - "Hermes in de Bijbel" : Peter Liefhebber |
| Vrijmetselarij, rozenkruisers en de oude mysteriegodsdiensten hebben met elkaar gemeen dat ze grote aandacht hebben voor het fenomeen “inwijding”. Daarmee staan ze in de traditie van het hermetisme, het stelsel van filosofisch-spirituele denkbeelden dat aan de godheid Thot/Hermes wordt toegeschreven. Ook het vroege christendom was een inwijdingsreligie. Wat houdt inwijding in? Volgens dagbladjournalist en schrijver Peter Liefhebber is het meer dan een plechtigheid die toegang geeft tot een al dan niet geheimzinnig genootschap. De oeroude inwijdingsceremonie verbergt de sleutel tot geheimen van het scheppingsproces en van de menselijke evolutie, versluierd in getallen, ritueel en symboliek. Bovendien is het een ervaring die te maken heeft met het leven van alledag, en die open staat voor elk mens, los van welke formele groep ook. |
| 19-02-2006 - "Het themas evangelie" : Roelof van den Broek |
| Prof.dr. Roelof van den Broek is emeritus-hoogleraar in de geschiedenis van het christendom aan de Universiteit van Utrecht. In 1945 werd bij het Egyptische Nag Hammadi een belangrijke vondst gedaan: ruim 50 voor het merendeel onbekende geschriften, waaronder het Evangelie van Thomas. Dat evangelie bestaat uit 114 uitspraken van Jezus, waarvan ongeveer de helft niet in de bijbelse evangeliën voorkomen. Dat leidde tot belangrijke vragen: Bevat dit evangelie een overlevering van de woorden van Jezus die onafhankelijk en misschien zelfs ouder is dan die van de bijbelse evangeliën? En zo ja, werpt dat dan een nieuw licht op Jezus en zijn prediking en op het ontstaan van het christendom? Is dit evangelie gnostisch en komt het van een groepering die door de kerk als “ketters” werd veroordeeld, of vertegenwoordigt het een oeroud type christendom dat in later tijd onderdrukt is? |
| 19-03-2006 - "Religie in de stad: Bindende kracht of scheidende macht?" : Kathleen Ferrier |
| Mevrouw Ferrier is sinds mei 2002 Tweede Kamerlid voor het CDA. Ze is woordvoerder ontwikkelingssamenwerking. Voorafgaand aan haar Kamerlidmaatschap was ze vanaf 1992 algemeen secretaris van het SKIN (Samen Kerk in Nederland), een onafhankelijke vereniging van migrantenkerken. Welke rol spelen politiek en religie in een maatschappij waarin de samenhang gebrekkig is en angst de mensen in de greep houdt? Mevrouw Kathleen Ferrier is ervan overtuigd dat de religie een bindende kracht is. Het gaat erom dat mensen die kracht kunnen ervaren en benutten als bindmiddel in de maatschappij. |
| 23-04-2006 - "Erasmus en Gouda: Een haat-liefde verhouding" : Nico Habermehl |
| Nico Habermehl studeerde geschiedenis aan de universiteiten van Utrecht en Leiden. Hij is werkzaam bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hij schreef diverse publicaties over Gouda en is sinds 2001 voorzitter van de Historische Vereniging “die Goude”. Is Erasmus in Gouda geboren en, zo ja, in welk jaar? In ieder geval verbleef hij in het klooster Stein in Haastrecht. Overigens haatte hij het kloosterleven, en vooral de nachtelijke gebeden. De plaats waar het klooster stond was moerassig en dus ongezond. Ook het intellectuele peil in het klooster stond hem niet aan: studeren stond in het klooster niet in aanzien. Erasmus troostte zich door hard te studeren, desnoods in het geheim. |
| 03-09-2006 - "Ërasmus leeft nog in Amerika!" : Joseph Bredie |
| Joseph Bredie is geboren en getogen in Gouda en gaf enige tijd les in Schiedam. In 1968 trok hij de wijde wereld in, eerst naar de Filippijnen, later naar Singapore. In de jaren zeventig behaalde hij in Amerika zijn doctorstitel in de filosofie. Tijdens zijn studie maakte hij nader kennis met Erasmus. Joseph Bredie werkte 22 jaar bij de Wereldbank en heeft nu een adviesbureau in Washington D.C. Hij woont in Chevy Chase (bij Washington) en in Gouda. In september 1506, 500 jaar geleden dus, ontving Erasmus zijn doctorstitel aan de universiteit van Turijn. Wie leest in Nederland nog zijn boeken en wie is er vertrouwd met zijn denken? In Amerika is dat wel anders: als theoloog en als filosoof wordt hij daar nog vaak aangehaald en er verschijnen regelmatig boeken over hem. Zijn denken heeft ook vandaag nog invloed op hedendaagse filosofen. |
| 01-10-2006 - "Verborgen geschiedenis: overeenkomsten tussen God van Moslims, Joden en Christenen, de kinderen van Abraham" : Annine van der Meer |
| Dr. Annine van der Meer is godsdiensthistoricus en theoloog. Zij promoveerde in 1989 bij professor Quispel. Na haar promotie deed zij godsdienstvergelijkend onderzoek naar overeenkomsten in jodendom, christendom en islam. In maart 2006 publiceerde zij Van Venus en Madonna. Een verborgen geschiedenis. Behalve grote verschillen zijn er opmerkelijke overeenkomsten tussen jodendom, christendom en islam. |
| 05-11-2006 - "Raadsels rond het requiem van Mozart" : Leo Rijkaart |
| Leo Rijkaart is dirigent van een aantal Goudse koren - Toonkunst Gouda, Toonkunst Plus en Cantare - en directeur van het Randstedelijk Zanginstituut. Wie was in 1791 de mysterieuze bezoeker die anoniem bij Mozart een requiemmis bestelde? Mozart was al ernstig ziek toen hij aan dit stuk begon, hij kon het niet meer afmaken. Zijn leerling Süssmayr voltooide het Requiem. |
